Rights Contact Login For More Details
More About This Title Taal en Taalwetenschap
English
• Voorbeelden uit een groot aantal talen.
• Niet theorie-gebonden.
• Geschikt voor probleem-gestuurd onderwijs.
• Docentenhandleiding beschikbaar op beveiligde website.
English
Jan Don is universitair docent Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit van Amsterdam.
Kees Hengeveld is hoogleraar Theoretische Taalwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam.
English
Voorwoord xiii
Illustratiebronnen xv
Deel I Taal en Taalvermogen 1
1 Van taal naar taalwetenschap 3
1.1 Inleiding 3
1.2 Talen 4
1.3 Andere talen 7
1.4 Verschillen 11
1.5 Taalwetenschap 13
1.6 Verschillende grammatica’s 14
1.7 De inhoud van dit boek en de deelterreinen van de taalwetenschap 16
2 De taalgebruiker 21
2.1 Inleiding 21
2.2 Kennen en kunnen: het cognitief systeem 22
2.3 Taal en hersenen 24
2.4 Taalbegrip 27
2.5 Taalproductie 32
3 Taalverwerving 40
3.1 Inleiding 40
3.2 Hoe leren kinderen taal? 41
3.3 In welke volgorde verloopt de eerste-taalverwerving? 44
3.4 Welke factoren beïnvloeden de verwerving van een tweede taal? 47
3.5 In welke volgorde verloopt de verwerving van een tweede taal? 49
3.6 Tweetalige ontwikkeling 53
Deel II Taal en Interactie 59
4 Discourse 61
4.1 Inleiding 61
4.2 Interpretatie en gevolgtrekking 62
4.3 Samenwerking 63
4.4 Gesprekken 65
4.5 Samenhang via taalvormen 70
5 Taalhandelingen 75
5.1 Inleiding 75
5.2 De uiting als handeling 76
5.3 Informatiestructuur 80
5.4 Pragmatische gepastheid 83
Deel III Zinnen en hun betekenis 89
6 Zinsdelen en woordsoorten 91
6.1 Inleiding 91
6.2 Zinsdelen 92
6.3 Zinnen, bijzinnen en woordgroepen 93
6.4 Typen woordgroepen 94
6.5 Hoofden en modifi ceerders 96
6.6 Woordgroepstructuur 97
6.7 Woordgroepen versus woorden 101
6.8 Woordsoorten: inhoudswoorden 101
6.9 Woordsoorten: functiewoorden 103
7 Enkelvoudige zinnen 107
7.1 Inleiding 107
7.2 Functies van woordgroepen binnen de zin 108
7.3 Valentie 110
7.4 Semantische rollen 112
7.5 Grammaticale rollen 113
7.6 Het markeren van semantische en grammaticale rollen 114
7.7 Valentiereductie 115
7.8 Reflexieve constructies 116
7.9 Pronominalisatie 117
8 Complexe zinnen 121
8.1 Inleiding 121
8.2 De functie van bijzinnen 121
8.3 De vorm van bijzinnen 124
8.4 Interactie tussen hoofd- en bijzin 126
8.5 Gecoördineerde zinnen 129
8.6 De vorm van gecoördineerde zinnen 130
9 Woordvolgorde 133
9.1 Inleiding 133
9.2 Volgorde en niveaus van analyse 134
9.3 Woordvolgorde op zinsniveau 135
9.4 Zinstype 136
9.5 Ingebedde zinnen 137
9.6 Complexiteit 138
9.7 De informatiestatus van zinsdelen 138
9.8 Woordvolgorde op zinsdeelniveau 139
9.9 Samenhang 141
9.10 Discontinue zinsdelen 143
10 Zinsbetekenis 146
10.1 Inleiding 146
10.2 Compositionaliteit 147
10.3 Nominale woordgroepen: referentie 147
10.4 Nominale woordgroepen: deixis en anafora 152
10.5 Verbale woordgroepen: tijd en aspect 155
10.6 Verbale woordgroepen: situatietypen 158
Deel IV Woorden en hun betekenis 163
11 Woordenschat 165
11.1 Inleiding 165
11.2 Wat is een woord? 166
11.3 De relatie tussen woordvorm en betekenis 167
11.4 Inhouds- en functiewoorden 168
11.5 Het lexicon 170
11.6 Soorten lexicale informatie 172
11.7 Woordenboeken 173
11.8 Betekenis en betekenisrelaties 175
11.9 Betekenisbeschrijving 176
11.10 Woorden over de grenzen van talen 177
12 Woordvorming 182
12.1 Inleiding 182
12.2 De interne structuur van woorden 183
12.3 De functies van woordvorming 184
12.4 Derivatie 185
12.5 Flexie 188
12.6 De vormen van de morfologie 189
12.7 De structuur van woorden en hun betekenis 192
12.8 Verschillen tussen fl exie en derivatie 193
12.9 Verschillen tussen talen 194
13 Samenstellingen en uitdrukkingen 199
13.1 Inleiding 199
13.2 Structuur en betekenis van samenstellingen 200
13.3 Soorten samenstellingen 203
13.4 Incorporatie 203
13.5 Idiomatische uitdrukkingen 204
13.6 De betekenis van idiomatische uitdrukkingen 206
Deel V Spraakklanken 211
14 Spreken en verstaan – spraakklanken 213
14.1 Inleiding 213
14.2 Spreken 214
14.3 Spraakgeluid 215
14.4 Horen en verstaan 217
14.5 Spraakklanken 217
14.6 Spraaksynthese en spraakherkenning 222
15 Klanksystematiek en fonologische processen 226
15.1 Inleiding 226
15.2 Distinctiviteit 227
15.3 Klanksystemen 229
15.4 Distinctieve kenmerken 233
15.5 Morfofonologische processen 234
15.6 Grafemen en fonemen 236
16 Lettergrepen, klemtoon en intonatie 239
16.1 Inleiding 239
16.2 De lettergreep: fonotaxis 240
16.3 Het woord: klemtoon 243
16.4 De zin: intonatie 244
16.5 Ritme 246
Deel VI Talen en Taalgemeenschap 249
17 Verschillen en overeenkomsten tussen talen 251
17.1 Inleiding 251
17.2 Overeenkomsten tussen talen 252
17.3 Genetische verwantschap 254
17.4 Taal en cultuur 259
17.5 Taal en denken: de Sapir-Whorf-hypothese 262
18 Taalvariatie 267
18.1 Inleiding 267
18.2 Wat is een taal? 268
18.3 Wat is een dialect? 269
18.4 De bestudering van taalvariatie 271
18.5 Taalvariatie en sociale factoren 272
18.6 Andere factoren: de situatie en de linguïstische context 279
18.7 Taalvariatie en sociale betekenis 280
19 Taalverandering 284
19.1 Inleiding 284
19.2 Historische taalwetenschap 285
19.3 Het veranderingsproces 288
19.4 Sociale groepen in taalverandering 292
19.5 De inbedding van veranderingen in het taalsysteem 294
19.6 De waardering voor taalverandering 295
20 Tweetaligheid 298
20.1 Inleiding 298
20.2 De tweetalige taalgemeenschap 299
20.3 Taalpolitiek 301
20.4 Tweetalig onderwijs 301
20.5 De tweetalige taalgebruiker 303
20.6 Tweetalig taalgebruik en interferentie 304
20.7 Het ontstaan van nieuwe talen 308
Bibliografie 312
Index 319
English
“Dit boek geeft een inleiding tot de taalwetenschap in al haar facetten. De structuur van taal krijgt uiteraard ruime aandacht, maar ook de taalgebruiker en de taalgemeenschap komen uitgebreid aan bod. Het boek is niet geschreven in een bepaalde theoretische traditie, maar is algemeen beschrijvend van aard. De gebruikte voorbeelden komen uit een groot aantal talen. In deze geheel herziene tweede editie zijn veel nieuwe voorbeelden en opdrachten opgenomen en worden recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken, zoals op het terrein van de neurolinguïstiek.” - Johan van der Auwera, Universiteit Antwerpen
“Een uitstekende inleiding in de taalwetenschap voor de Nederlandse student: coherent, theoretisch breed, met in veel hoofdstukken voorbeelden uit eerste en tweede taalverwerving, gebarentaal, en taaltypologie.” - Martin Everaert, Universiteit Utrecht
“Alle aspecten van taal komen hier aan bod, in mooie hoofdstukken, alles helder uiteengezet. Omdat ook de moeilijkere onderwerpen niet worden geschuwd en de gebruikte voorbeelden uit heel veel verschillende talen komen, is dit boek soms zelfs ronduit spannend!” - Rint Sybesma, Universiteit Leiden
